De energietransitie: geen tijd meer voor excuses

De energietransitie dreigt muurvast te lopen. We hebben de kennis, de technologie en de ervaring om er een succes van te maken. Maar in plaats van door te pakken, laten we ons afremmen door netcongestie, traag en onvoorspelbaar beleid en bureaucratie. Het is tijd om te stoppen met praten en te beginnen met doen.

Hernieuwbare energie breekt records...

Gas en kolen verliezen terrein. De CO₂-uitstoot in de Europese energiesector is sinds 2007 gehalveerd. In 2024 leverde zonne-energie voor het eerst in de geschiedenis van de EU meer stroom dan steenkool: 11% versus 10%. In vijf jaar tijd steeg het aandeel hernieuwbare energiebronnen van 34% naar 47%, terwijl de bijdrage van fossiele brandstoffen juist daalde van 39% naar 29%*.

Enorme prestaties, maar niet alléén omdat we duurzamer willen zijn. Hernieuwbare energie is simpelweg ook goedkoper geworden. De dominee en de koopman trekken samen op. Sinds 2019 hebben we in de EU dankzij wind- en zonne-energie al €59 miljard bespaard op fossiele importen. Dat is geen ideologie, dat is keiharde economie.

… maar het net kraakt

Helaas heeft dit succes een keerzijde: inmiddels produceren we meer duurzame stroom dan we kwijt kunnen. Het probleem is niet de opwek, maar de infrastructuur. We blijven bouwen aan wind- en zonneparken, terwijl het net overvol zit. De opwekking wordt soms noodgedwongen stopgezet, duurzame investeringen renderen niet en bedrijven zitten in de wachtkamer. Dat is niet alleen frustrerend, het is funest voor de energietransitie.

Wat veel mensen zich niet realiseren, is dat dit probleem de komende jaren alleen maar groter wordt. De vraag naar stroom stijgt door elektrificatie van industrie, transport en huishoudens. Warmtepompen, elektrische auto’s en waterstofproductie trekken steeds meer capaciteit uit een netwerk dat daar simpelweg niet op is ingericht. Als we nu niet ingrijpen, lopen we tegen een muur op.

Wereldkampioen netcongestie

In Nederland zijn we wereldkampioen zonne-energie-per-inwoner. Maar we zijn óók wereldkampioen netcongestie. In steeds meer regio’s kunnen bedrijven en huishoudens geen nieuwe of zwaardere netaansluiting krijgen. Of ze kunnen hun opgewekte energie niet terugleveren aan het net. Niet uit onwil, maar omdat de infrastructuur het niet aankan. De oplossing? Die ligt niet alleen in het trekken van nieuwe kabels – dat duurt jaren. We moeten slimmer met energie omgaan: opslaan, spreiden, balanceren.

Wat me opvalt, is dat veel bedrijven nog steeds wachten. Wachten op het net, wachten op de overheid, wachten op ‘betere tijden’. Maar wie nu niet in beweging komt, loopt straks achter de feiten aan. Bij iwell werken we aan slimme energieoplossingen die netcongestie direct aanpakken. Geen theoretische, maar praktische. Met ons energiemanagement systeem sla je energie efficiënt op om te gebruiken waar en wanneer het nodig is. Zónder verspilling op momenten dat het net vol zit.

Geen netverzwaring, geen wachttijd, maar gewoon: doen wat kan

Een mooi voorbeeld hiervan is een project bij een OV-bedrijf dat een laadplein voor elektrische bussen heeft ingericht. Eigenlijk was hiervoor geen ruimte op het net, maar door gebruik te maken van een ‘non-firm ATO’ konden ze toch van start.

Nadeel van zo’n non-firm ATO – ATO staat voor ‘aansluit- en transportovereenkomst’ - is dat je je gecontracteerde transportcapaciteit niet altijd kunt gebruiken. In dit geval mag het OV-bedrijf in de wintermaanden tussen 07.00 en 19.00 uur geen energie afnemen of terugleveren aan het net. Waar energie vroeger een vaste kostenpost was, wordt het nu een strategisch onderdeel van de bedrijfsvoering.

Dankzij de slimme inzet van ons energie management systeem en batterijen is dat geen probleem. Via een koppeling met de planningssoftware van het bedrijf zorgen we ervoor dat alle bussen volgens schema kunnen rijden. De batterij wordt 's nachts opgeladen en levert overdag precies het benodigde vermogen op het juiste moment en de juiste plek. Geen netverzwaring, geen wachttijd, maar gewoon: doen wat kan.

Waar energie vroeger een vaste kostenpost was, wordt het nu een strategisch onderdeel van de bedrijfsvoering.

Energiezekerheid: nieuw wapen in de concurrentiestrijd

Bovenstaand voorbeeld laat ook zien dat de rol van bedrijven in de energiemarkt razendsnel verandert. Waar energie vroeger een vaste kostenpost was, wordt het nu een strategisch onderdeel van de bedrijfsvoering.

Bedrijven die slim omgaan met opslag, opwek en verbruik kunnen efficiënter opereren, energiekosten verlagen, piekbelasting vermijden en zelfs verdienen aan hun eigen energievoorziening. De keuze is simpel: grip krijgen op je energie of afhankelijk blijven van een overbelast netwerk en onzekere nationale en internationale omstandigheden.

Wij geloven niet in afwachten

De energietransitie is geen stip op de horizon. Het is nu. We kunnen blijven praten over uitdagingen en obstakels, maar de oplossingen zijn er al. We hoeven ze alleen maar toe te passen.

De enige vraag die nog rest is: wie durft? Wie ziet in dat energie geen kostenpost meer is, maar een kans? Wie wacht niet langer op anderen, maar neemt het heft in eigen handen? Wie wordt onderdeel van de oplossing?

Bij iwell geloven we niet in afwachten. We bouwen slimme energiesystemen die ervoor zorgen dat duurzame energie optimaal wordt gebruikt en de energietransitie door kan denderen. Niet morgen, niet over vijf jaar, maar vandaag.

*Bron: European Electricity Review 2025